Borsa, Forex ve VİOP gibi finansal piyasalarda yatırım yaparken, genelde işlemler aracı kurumlar vasıtasıyla gerçekleştirilir. Aracı kurumlar, yatırımcıların doğru zamanda doğru oranlarda yatırım yapmaları için büyük bir öneme sahiptir. Özellikle deneyimsiz yatırımcılar için aracı kurumlar, doğru yatırım kararları vermenin daha basit bir yoludur. Dolayısıyla, borsada mühim bir rol oynayan aracı kurumlar tam anlamıyla nedir?
İçerik Tablosu
Aracı kurumlar, Sermaye Piyasası Kurulu tarafınca ana para piyasası işlemlerini yürütmek suretiyle yetkilendirilmiş anonim şirketlerdir. Ayrıca, menkul kıymetlerin alım ve satım işlemlerinde yatırımcıları temsil eden firmalar de aracı kurum olarak adlandırılır.
Borsada prosedür yapan yatırımcılar için, ikinci öbek aracılık hizmetleri olabildiğince önemlidir ve bu öbek borsa üyeleri olarak tanımlanır. Türkiye’deki düzenlemelere göre, aracılık faaliyetleri ve aracı kurumlar SPK tarafınca Seri: V No: 46 Tebliğ ile düzenlenmektedir.
Bu düzenlemeye göre, kurumlar, Sermaye Piyasası Kanunu madde 30/1’de belirtilen minimum bir faaliyeti yürütmek için yetki belgesi alabilen kurumlar ve bankalar olarak tanımlanmaktadır. Ancak, ana para piyasası mevzuatında, kurumların anonim firma şeklinde kurulmuş olması ve bankalar dışında olan kuruluşları kapsamına giren belirtilir. Yetki belgesi, SPK tarafınca belirlenen aracılık faaliyetlerini makul şekilde tatbik eden ve mevzuata makul olarak prosedür yapan kurumlara verilir.
Aracı kurumlarla alakalı öteki bir mühim ayrıntı da dağılımdır. Aracı kurum dağılımı, borsada etkinlik yayınlayan kurumların alım ve satım hareketlerini yayınlayan verilere denir. Takas analizlerinde, aracı kurum takas dağılımı şeklinde de bilinir. Bu verilerin doğru şekilde yorumlanması önemlidir.
Aracı kurumların faaliyetleri şöyle sıralanabilir:
Borsadaki kurumların vazife ve yetkileri olabildiğince geniş kapsamlıdır. Birikimlerinizi doğru bir halde yönlendirmek için tercih ettiğiniz aracı kuruma emniyet duymalı ve işlemlerinizi beraber yürütmelisiniz.
Aracı kurumlar, borsa ve yatırımcı arasında bir irtibat rolü görebilirler. Gerektiğinde yatırımcıları bilgilendirme görevlerinin yanı sıra öteki işlevleri de vardır. Bu yazıda, kurumların borsadaki ve öteki alanlardaki vazife ve yetkilerine değineceğiz.
Ayrıca yatırım fonu nelerdir yazımıza da göz atmayı düşünebilirsiniz.
Aracı kurumların etkinlik gösterebilmeleri için belli şartları yerine getirmeleri gerekmektedir. İlk olarak, kurumların anonim firma statüsünde olmaları ve muayyen bir ödenmiş ana paraya haiz olmaları gerekmektedir.
Bunun yanı sıra, aracılık yapan kurumların kurulabilmesi için öteki mühim koşullar şunlardır:
Borsa piyasasında birikimlerini değerlendirmek isteyen yatırımcılar için aracı kurum tarzı son aşama önemlidir. Seçilen aracı kurumun yasal olarak etkinlik gösterdiğinden emin olunmalı ve makul yetki belgelerine haiz olması gerekmektedir. Ayrıca, yatırımcıya en avantajlı imkanları sunmalı ve düşük komisyon ücretleri istek etmelidir.
ürkiye’de aracılık faaliyetlerinin düzenlenmesiyle alakalı olarak, ana para piyasasında aracılık faaliyetleri, ana para piyasası araçlarının ticari amaçla, bir başkasının hesabına, kendi hesabına ya da başkasının hesabına alım-satımını kapsar.
Bu tür aracılık faaliyetlerini yapmak yalnızca Sermaye Piyasası Kurulu’ndan yetki belgesi sahibi kurumlar tarafınca yasal olarak gerçekleştirilebilir.
Aracılık faaliyetleri, düzenlemelere göre aşağıdaki şekillerde gerçekleştirilebilir:
Daha ilkin çıkarılmış fakat ilk defa kamuya arz edilecek olan ana para piyasası araçlarının halka arzı birincil piyasa işlemlerinden biridir. Halka arza aracılık işlemleri iki şekilde gerçekleştirilir: “en iyi gayret” aracılığı ve “yüklenimli” aracılık.
En iyi çaba aracılığı, kayıt dibine alınan ana para piyasası araçlarının alakalı belgelerinde belirtilen süre içerisinde satılmasını ve satılmayan kısmının ya iade edilmesini ya da daha önceden belirtilen üçüncü şahıslara satılmasını anlatım eder.
Yüklenimli aracılık ise kayıt dibine alınmış ana para piyasası araçlarının halka arz edilerek satılmasını ve satılmayan kısmının tamamının, satış bitiminde nakden ödenerek satın alınmasını içerir. Bu sürece “bakiye yüklenimi” denir. Ayrıca, bütününün daha önceden ödenmesi şartıyla halka arz edilen bütün ana para piyasası araçlarının satın alınmasını da kapsar ve buna “tümünü yüklenim” denir.
Alım-satım aracılığı, daha önceden çıkarılmış olan ana para piyasası araçlarının borsa içerisinde ya da dışındaki tali piyasada alım-satım işlemlerini kapsar. Daha ilkin çıkarılmış olan ana para piyasası araçlarının borsalarda ilk defa alım-satım işlemlerine açılması da halka arza aracılık işlemleri kapsamında değerlendirilir.
Alım-satım aracılığı faaliyetlerinde, müşteri ile kurum arasında genel bir kontrat imzalanır ve müşterinin emirleri sözleşmenin imzalanmasından sonra kabul edilir.
Kurumlar, Sermaye Piyasası Kurulu’ndan izin alarak belirlenen koşullar kapsamında borsada prosedür gören/görmeyen pay senetleriyle alakalı prosedür yapabilirler.
Yatırım işlemleri için aracı kurum olmadan hareket edemezsiniz. Piyasaya al-sat emirleri ileten organ aracılık kurumu olarak belirlenir. Bu nedenle, yatırımla alakalı her adımda kurumun rolü büyük ehemmiyet taşır.
Aracı kurumlar, yatırımcıların işlemlerini kolaylaştırır. Alım-satım işlemlerinde danışmanlık hizmeti sunar ve karşılığında komisyon alır. Bu sebeple, makul fiyatlı bir aracılık faaliyeti sunan kurumu seçmenizi öneririz. Ayrıca, deneyimsiz bir yatırımcıysanız, yanlış kararlar vermekten kaçınmak için aracı kurumun önemini vurgulamakta yarar vardır.
Aracı kurum ücretleri, seçilen aracı kurumun politikalarına göre farklılık göstermektedir. Her aracı kurumda değişik bir ücret yapısı vardır. Benzer şekilde aracı kurum olarak hizmet veren bankalarda da bu ücretler değişebilir. Ücretler, pay sayısına bağlı olarak ya da prosedür kütlesi bazında belirlenmektedir.
Aracı kurumlar, bu hizmeti sağlayabilmek için muhtelif yasal gereklilikleri yerine getirmek zorundadır. Gerekli yükümlülüklerini gerçekleştiren kurumlar, SPK tarafınca yetkilendirilerek aracılık hizmeti sunarlar. Dolayısıyla “Aracı kurum güvenilir mi?” sorusunun cevabı, yetki belgesinde saklıdır. SPK tarafınca yetkilendirilmiş aracı kurumlar, her vakit güvenilirdir. Ancak bu güven, her yatırım işleminizden kâr elde edebileceğiniz anlamına gelmez. Aracı bir kuruma mali malumat ve ihtisas mevzusu ile alakalı güvenmek istiyorsanız, iyi bir inceleme yaparak doğru bir aracı kurum seçmeli ya da aracı kurum tavsiyelerine başvurmalısınız.
Aracı kurumlarla prosedür yaparken “Aracı kurum batarsa ne olur?” sorusu akla gelebilir. Aracı kurum, size yalnızca aracılık hizmeti sağlamış olduğu için kurumun batması halinde maddi yitik yaşamanız mevzubahis değildir. Satın aldığınız bir pay senedi ya da fon, Merkezi Kayıt İstanbul ismi verilen bir sistemde kayıt altında tutulur. Bu kayıt sizin adınıza açılır ve aracı kurum ile hiç bir bağlantısı yoktur. Dolayısıyla aracı kurum battığında bile haiz olduğunuz hisseler kaybolmaz.
Anasayfa
Canlı Borsa
Borsa
Döviz Kurları
Altın
Hisse Senetleri
Endeksler
Kripto Paralar
Döviz Hesaplama
Döviz Çevirici
Kredi Arama
admin
