Arbitrajın tanımı “Farklı piyasalar arası işleme giren benzer menkul kıymetlerin, kıymetli madenlerin ya da paranın risksiz hasılat getirmesi” şeklinde yapılabilir. Arbitraj paranın fiyatının değişik olması halinde eş zamanlı işlemler ile düşük piyasadan alınarak yüksek piyasadan satılmasıdır. Satılan ürün para haricinde altın aynısı kıymetli maden ya da senet olabilir. Ayrıca menkul kıymetler ile de arbitraj yapılabilir.
Arbitrajda aslolan gaye riski minimuma indirerek bir hasılat elde etmektir. Özellikle büyük ölçekli şirketler ve küresel bazlı şirketler arbitraj modellerinden yararlanır. Arbitraj yapılması yeni nesil ana para piyasaları için sanıldığından daha zordur. Bunun sebebi değişik piyasaların birbiri ile iç içe girmesidir. Ayrıca malumat paylaşımı da olağanüstü fiyatlara yükselmiştir. Manuel olarak bir piyasada fiyatlama yanlışını yakalamak olabildiğince zordur. Bu durumda arbitraj yapmak için algoritmik yazılımlardan yardım alınır.
İçerik Tablosu
Arbitraj Nasıl Yapılır?
Arbitrajın yapılışı hem alım hem de satım için eş zamanlı şekilde gerçekleşir. Bu sayede değişik iki fiyat farkının değişmemesi hedeflenir. Benzer işlemlerde spot fiyatın ve vadeli fiyatın farklılığı ön plana çıkar. Spot fiyat ve vadeli fiyat farkı muayyen bir nispet üstünden hesap edilir. Arbitraj için bu hesapta muayyen bir formülden yararlanılır. Formülde spot fiyat vadeli fiyattan çıkarılır. Elde edilen netice vadeli fiyata bölünür. Bunlar, bilvasıta kotasyon para ünite faizinin dolaysız faizden çıkarılmasına eşitlenir.
Arbitraj Muhasebe Kaydı Nedir?
Arbitrajın muhasebe kaydı kur değerlendirmesi ile elde edilir. Herhangi bir arbitraj işleminde bankaya direktif varsa bankanın verdiği hat ön planda tutulur. Dönem sonu için döviz hesap bakiyesi, banka kuru ile değerlendirilir. Bu aşamada kambiyo hasılatı ve ziyanı hesaplarından da yararlanılır.
Arbitrajın hesaplanması yapılır iken arbitraj formülünden yararlanılır. Arbitraj formülüne dair bilgiler şöyle anlatım edilebilir:
Spot fiyat – vadeli fiyat = x
X / vadeli fiyat = y
Dolaylı kotasyon para ünite ürem – dolaysız ürem = z
Sonuç olarak; y = z
Bu şekilde meydana getirilen arbitraj hesabı prosedür meydana getirilen şahıs ya da kurumun toplam hasılatının öngörülmesini kapsar. İşlemler vasıtası ile hasılat ve farklar daha net bir halde anlaşılabilir. Döviz kurlarından yararlanılarak arbitraj daha basit anlaşılabilir. 1 dolar rastgele bir ülkede 10 ünite iken değişik bir ülkede 11 ünite olabilir. Ülkelerin dolar satışı arasındaki ayrım olan 1 ünite hasılat anlamına gelir.
Arbitraj Fonu Nedir?
Arbitraj fonu BIST piyasalarında yer edinen fiyat uygunsuzluklarını değerlendirir. İstatistiksel Arbitraj Serbest Fon için eş zamanlı ve kısa pozisyonlar değerlendirilir. Getiri maksimizasyonunun sağlandığı strateji orta mevduatta prosedür görür. Getiri sağlama hedefinde olan kişiler için arbitraj fonu hem makul fiyatlı hem de düşük riskli bir yatırım aracıdır.
Fon için kullanılan genel yatırım stratejisi, BIST üstünde prosedür gören konsorsiyum paylarını hedef alır. Aşağıda yer edinen arbitraj olanakları istatiksel algoritma destekli sistemler ile değerlendirilir:
Ortaklara ait hisse rüçhanları
Vadeli sözleşmeler
Opsiyonel sözleşmeler
Varantlar
BIST repo ve ters repo piyasası
Diğer yatırım araçları
Yukardaki kaynaklardan meydana getirilen değerlendirme kararında ana para hasılatı sağlanır ve portföy kıymeti artırılır. Fon ile mevzubahis yatırım stratejisi için İdeal pozisyon değerlendirilir. Bu sayede yüksek korelasyon içeren yurt içi ve yurt dışı ana para piyasa ürünleri hedge edilebilir.
Arbitraj Oranı Nedir?
Arbitrajın oranı SPK’ya bağlı olarak planlanır. Gerçek şahıs ile kurulan menkuller yatırıma katılma fonu için iade olarak %10 oranlı bir stopaj alır. Tüzel kişilerde bu vaziyet %0 şeklinde uygulanır ve kurum hasılatı da bu orana dahil edilir.
Arbitrajda kur 3 değişik birimden hesap edilir. Belirli bir zamanda web bank piyasasında Euro TL paritesi için, Dolar TL paritesi için ve Euro Dolar paritesi için değerler değişik tutulur. Arbitraj yapmak isteyen bir birey bu kurları derli toplu olarak izleyerek sıfır risksiz bir hasılat elde edebilir. Bunun olabilmesi için arbitraj işleminin sadece Dolar ve Euro cinsinden yapılmaması gerekir. İşin içine Türk lirası da dâhil edilmelidir. Önce Euro karşılığında dolar alınmalı, daha sonrasında ise TL paritesi ile prosedür yapılmalıdır.